خلقت آدم (قرآن)در این مقاله آیات قرآن مرتبط با خلقت آدم علیه‌السلام معرفی می‌شوند. ۱ - خلقت با قدرت خداآفريده شدن آدم علیه‌السلام با قدرت و قوت خود خداوند: «قَالَ يَا إِبْلِيسُ مَا مَنَعَكَ أَن تَسْجُدَ لِمَا خَلَقْتُ بِيَدَيَّ أَسْتَكْبَرْتَ أَمْ كُنتَ مِنَ الْعَالِينَ؛گفت: اي ابلیس چه چيز مانع تو از سجده كردن بر مخلوقي كه با قدرت خود او را آفريدم گرديد؟ آيا تکبر كردي، يا از برترين بودي ؟ (بالاتر از اينكه فرمان سجود به تو داده شود!).» سألت الرضا عن قول الله عزوجل لابليس «ما منعك ان تسجد لما خلقت بيدى»، قال يعنى بقدرتى و قوتى. ۲ - نخستین انسان مخلوقآدم علیه‌السلام، نخستين انسان خلق شده از جنس كنونى بشر: ۱. «يَا أَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُواْ رَبَّكُمُ الَّذِي خَلَقَكُم مِّن نَّفْسٍ وَاحِدَةٍ وَخَلَقَ مِنْهَا زَوْجَهَا وَبَثَّ مِنْهُمَا رِجَالًا كَثِيرًا وَنِسَاء ...؛اي مردم! از (مخالفت) پروردگارتان بپرهيزيد! كه همه شما را از يك انسان آفريد؛ و همسر او را (نيز) از جنس خلق كرد؛ و از آن دو، مردان و زنان فراواني (در روي زمين) منتشر ساخت....» ۲. «وَهُوَ الَّذِيَ أَنشَأَكُم مِّن نَّفْسٍ وَاحِدَةٍ ...؛او كسي است كه شما را از يك نفس آفريد....» ۳. «هُوَ الَّذِي خَلَقَكُم مِّن نَّفْسٍ وَاحِدَةٍ وَجَعَلَ مِنْهَا زَوْجَهَا ...؛او خدائي است كه شما را از نفس واحدي آفريد و همسرش را نيز از جنس او قرار داد ....» ۴. «وَإِذْ قَالَ رَبُّكَ لِلْمَلاَئِكَةِ إِنِّي خَالِقٌ بَشَرًا مِّن صَلْصَالٍ مِّنْ حَمَإٍ مَّسْنُونٍ؛بخاطر بياور هنگامي كه پروردگارت به فرشتگان گفت من بشر را از گل خشكيده اي كه از گل بدبوئي گرفته شده بود خلق مي‌كنم.» ۵. «... وَبَدَأَ خَلْقَ الْإِنسَانِ مِن طِينٍ • ثُمَّ جَعَلَ نَسْلَهُ مِن سُلَالَةٍ مِّن مَّاء مَّهِينٍ؛.. و آغاز آفرينش انسان را از گل قرار داد.سپس نسل او را از عصاره‌اي از آب ناچيز و بيقدر خلق كرد.» ۶. «إِذْ قَالَ رَبُّكَ لِلْمَلَائِكَةِ إِنِّي خَالِقٌ بَشَرًا مِن طِينٍ • فَإِذَا سَوَّيْتُهُ وَنَفَخْتُ فِيهِ مِن رُّوحِي فَقَعُوا لَهُ سَاجِدِينَ؛به خاطر بياور هنگامي را كه پروردگارت به ملائكه گفت: من بشري را از گل مي‌آفرينم.هنگامي كه آن را نظام بخشيدم و از روح خودم در آن دميدم براي او سجده كنيد.» ۷. «خَلَقَكُم مِّن نَّفْسٍ وَاحِدَةٍ ثُمَّ جَعَلَ مِنْهَا زَوْجَهَا ...؛او شما را از نفس واحدي آفريد، و همسرش را از (باقيمانده گل) او خلق كرد....» ۸. «يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاكُم مِّن ذَكَرٍ وَأُنثَى ...؛اي مردم! ما شما را از يك مرد و زن آفريديم....» مقصود از «ذكر» و «انثى» آدم و حوّا علیمهاالسلام است. ۳ - خلقت متناسب و متعادلآفرینش آدم علیه‌السلام به صورتى متناسب و معتدل: ۱. «فَإِذَا سَوَّيْتُهُ وَنَفَخْتُ فِيهِ مِن رُّوحِي فَقَعُواْ لَهُ سَاجِدِينَ؛هنگامي كه كار آنرا بپايان رسانيدم و در او از روح خود (يك روح شايسته و بزرگ) دميدم همگي براي او سجده كنيد.» ۲. «ثُمَّ سَوَّاهُ وَنَفَخَ فِيهِ مِن رُّوحِهِ ...؛بعد اندام او را موزون ساخت و از روح خويش در وي دميد ....» ۳. «فَإِذَا سَوَّيْتُهُ وَنَفَخْتُ فِيهِ مِن رُّوحِي فَقَعُوا لَهُ سَاجِدِينَ؛هنگامي كه آن را نظام بخشيدم و از روح خودم در آن دميدم براي او سجده كنيد.» ۴ - خلقت عبرتآموزداستان خلقت و خلافت آدم علیه‌السلام داستانى آموزنده و شايان ذکر: ۱. «وَإِذْ قَالَ رَبُّكَ لِلْمَلاَئِكَةِ إِنِّي جَاعِلٌ فِي الأَرْضِ خَلِيفَةً قَالُواْ أَتَجْعَلُ فِيهَا مَن يُفْسِدُ فِيهَا وَيَسْفِكُ الدِّمَاء وَنَحْنُ نُسَبِّحُ بِحَمْدِكَ وَنُقَدِّسُ لَكَ قَالَ إِنِّي أَعْلَمُ مَا لاَ تَعْلَمُونَ؛هنگامي كه پروردگار تو به فرشتگان گفت: من در روي زمين جانشين و حاكمي قرار خواهم داد. فرشتگان گفتند (پروردگارا آيا كسي را در زمين قرار ميدهي كه فساد و خونريزي كند؟ (زيرا موجودات زميني ديگر كه قبل از اين آدم پا به عرصه وجود گذاشتند، به حكم طبع جهان ماده نيز آلوده فساد و خونريزي شدند، اگر هدف از آفرينش انسان عبادت است) ما تسبیح و حمد تو را به جا مي‌آوريم، پروردگار فرمود: من حقائقي را مي‌دانم كه شما نمي‌دانيد.» ۲. «وَإِذْ قُلْنَا لِلْمَلآئِكَةِ اسْجُدُواْ لآدَمَ فَسَجَدُواْ إَلاَّ إِبْلِيسَ قَالَ أَأَسْجُدُ لِمَنْ خَلَقْتَ طِينًابه ياد آوريد زماني را كه به فرشتگان گفتيم براي آدم سجده كنيد، آنها همگي سجده كردند جز ابليس كه گفت آيا براي كسي سجده كنم كه او را از خاك آفريده اي؟!» ۳. «وَإِذْ قُلْنَا لِلْمَلَائِكَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِيسَ كَانَ مِنَ الْجِنِّ فَفَسَقَ عَنْ أَمْرِ رَبِّهِ أَفَتَتَّخِذُونَهُ وَذُرِّيَّتَهُ أَوْلِيَاء مِن دُونِي وَهُمْ لَكُمْ عَدُوٌّ بِئْسَ لِلظَّالِمِينَ بَدَلًا؛به ياد آريد زماني را كه به فرشتگان گفتيم براي آدم سجده كنيد آنها همگي سجده كردند، جز ابليس، او از جن بود، سپس از فرمان پروردگارش خارج شد، آيا (با اينحال) او و فرزندانش را به جاي من اولياي خود انتخاب مي‌كنيد در حالي كه دشمن شما هستند؟ اينها چه جانشين‌هاي بدي براي ظالمان‌اند.» ۴. «وَإِذْ قُلْنَا لِلْمَلَائِكَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِيسَ أَبَى؛آن هنگام كه به فرشتگان گفتيم: براي آدم سجده كنيد، همگي سجده كردند جز ابليس كه سر باز زد (و سجده نكرد).» ۵. «إِذْ قَالَ رَبُّكَ لِلْمَلَائِكَةِ إِنِّي خَالِقٌ بَشَرًا مِن طِينٍ؛به خاطر بياور هنگامي را كه پروردگارت به ملائكه گفت: من بشري را از گل مي‌آفرينم.» كلمه «اذ» مفعول براى فعل مقدّر همچون «اذكر» است. ۵ - حق بودن خلقتآفرينش آدم از خاک امرى حق و از جانب پروردگار: «إِنَّ مَثَلَ عِيسَى عِندَ اللّهِ كَمَثَلِ آدَمَ خَلَقَهُ مِن تُرَابٍ ثِمَّ قَالَ لَهُ كُن فَيَكُونُ • الْحَقُّ مِن رَّبِّكَ فَلاَ تَكُن مِّن الْمُمْتَرِينَ؛مثل عیسی در نزد خدا، همچون آدم است، كه او را از خاك آفريد، و سپس به او فرمود: موجود باش! او هم فورا موجود شد.اينها حقيقتي است از جانب پروردگار تو، بنابراين، از ترديدكنندگان مباش!» كلمه «الحقّ» خبر براى مبتداى محذوف، يعنى «هو» است و مقصود از آن سرگذشت آدم و پيامبرانى است كه در آيات سابق بيان شده است. ۶ - عناوین مرتبطخلقت تدریجی آدم (قرآن)، خلقت غیر طبیعی آدم (قرآن)، عناصر خلقت آدم (قرآن)، فلسفه خلقت آدم (قرآن)، مراحل خلقت آدم (قرآن)، ملائکه و خلقت آدم (قرآن). ۷ - پانویس۸ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۱، ص۱۹۴، برگرفته از مقاله «خلقت آدم علیه‌السلام». |